Trong bối cảnh ô tô điện và xe lai đang dần chiếm lĩnh thị trường, người tiêu dùng ngày càng phân vân giữa các lựa chọn công nghệ mới. Trong đó, PHEV (Plug-in Hybrid Electric Vehicle – xe lai sạc điện) và HEV (Hybrid Electric Vehicle – xe lai tự sạc) là hai giải pháp phổ biến dành cho những ai muốn bước vào thế giới phương tiện xanh mà chưa sẵn sàng chuyển hẳn sang xe thuần điện.
Tuy nhiên, khi hệ thống trạm sạc công cộng ở Việt Nam còn hạn chế, trong khi chỗ đậu xe để cắm sạc ở nhà là quá “xa xỉ” không phải nhà ai cũng có chỗ đậu xe cắm xạc, câu hỏi đặt ra là: liệu có nên chọn PHEV, hay HEV là giải pháp hợp lý hơn?
Sự khác biệt cốt lõi giữa PHEV và HEV
Về bản chất, cả PHEV và HEV đều kết hợp động cơ đốt trong và mô-tơ điện. Tuy nhiên, điểm khác biệt then chốt nằm ở cách sạc pin và khả năng vận hành bằng điện.
HEV sử dụng pin nhỏ, được sạc hoàn toàn thông qua quá trình tái tạo năng lượng khi phanh hoặc từ động cơ xăng. Người dùng không cần quan tâm đến việc sạc điện, và xe vận hành mượt mà với mức tiêu hao nhiên liệu thấp hơn xe xăng truyền thống.
PHEV, đúng như tên gọi, có thể sạc pin từ nguồn điện bên ngoài và được trang bị pin lớn hơn, cho phép xe chạy hoàn toàn bằng điện trong quãng đường ngắn (thường 40–100 km tuỳ mẫu xe). Khi pin cạn, xe sẽ hoạt động như một HEV thông thường.
Khi PHEV không được sạc thường xuyên
Nếu bạn không có chỗ đậu sạc tại nhà hoặc nơi làm việc, và hạ tầng trạm sạc công cộng chưa phát triển, thì chiếc PHEV bạn sở hữu sẽ hiếm khi được sạc đầy. Kết quả là bạn sẽ ít khi tận dụng được khả năng chạy hoàn toàn bằng điện, vốn là ưu điểm lớn nhất của PHEV.
Trong trường hợp này, chiếc xe gần như hoạt động như một chiếc HEV… nhưng nặng xác hơn do mang theo bộ pin lớn và hệ thống sạc phức tạp. Trọng lượng tăng lên ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu suất nhiên liệu, khiến PHEV tiêu tốn xăng nhiều hơn cả HEV trong nhiều tình huống thực tế.
Giá cao hơn nhưng hiệu quả có cao hơn?
Một chiếc PHEV thường có giá bán cao hơn 100–200 triệu đồng so với bản HEV tương ứng – phần lớn là do chi phí pin lớn hơn và công nghệ sạc. Nếu không tận dụng được lợi thế sạc thường xuyên, người dùng sẽ phải bỏ ra một khoản tiền không nhỏ để sở hữu một phương tiện mà hiệu quả lại không vượt trội, thậm chí còn kém cạnh trong điều kiện sử dụng thực tế.
Ở các quốc gia như châu Âu, Hàn Quốc hay Nhật Bản, nơi hệ thống sạc điện công cộng phủ rộng và người dân có thể sạc tại nhà dễ dàng thì PHEV là lựa chọn hấp dẫn, nhất là với người đi lại hàng ngày trong thành phố. Nhưng tại Việt Nam, đặc điểm nhà ống chật hẹp khó có hỗ trợ sạc tại chỗ, còn trạm sạc công cộng vẫn đang trong giai đoạn mở rộng, thì bài toán kinh tế lại nghiêng về phía HEV. Nói thẳng ra, nếu thiếu trạm sạc trầm trọng thì cả PHEV và BEV (xe thuần điện) đều chẳng mang lại lợi thế gì cả.
Ai nên mua PHEV?
Điều đó không có nghĩa rằng PHEV hoàn toàn không phù hợp. Nếu bạn thuộc một trong các nhóm sau, PHEV vẫn có thể là lựa chọn đáng cân nhắc:
– Có trạm sạc riêng tại nhà hoặc nơi làm việc, sạc được hàng ngày.
– Di chuyển ngắn hằng ngày (dưới 50–60 km) và chỉ thỉnh thoảng đi đường dài.
– Ưu tiên trải nghiệm lái êm ái, không tiếng động và mong muốn giảm khí thải trong đô thị.
– Mua xe vì chính sách ưu đãi thuế, đăng ký, ưu tiên đỗ xe (nếu có áp dụng trong tương lai).
Nên chọn công nghệ phù hợp với hạ tầng
Trong thời điểm hiện tại, HEV là lựa chọn hợp lý hơn cho số đông người Việt, đặc biệt là tại các đô thị lớn nơi không dễ lắp trạm sạc cá nhân và trạm công cộng còn thiếu tại các khu vực trung tâm. HEV không yêu cầu sạc điện, vận hành ổn định, tiết kiệm nhiên liệu và có giá thành hợp lý hơn. PHEV chỉ thực sự phát huy sức mạnh khi bạn có điều kiện sạc thường xuyên.
Tóm lại, hãy để hạ tầng quyết định công nghệ bạn chọn. Nếu điều kiện sạc chưa đảm bảo, HEV chính là chiếc cầu an toàn và thông minh để bạn chuyển tiếp dần sang phương tiện xanh, mà không đánh đổi quá nhiều chi phí hay tiện ích sử dụng.
Tuấn Phạm