Trong điều kiện khí hậu mưa nhiều và hệ thống thoát nước đô thị còn hạn chế, việc ô tô bị ngập sâu trong nước mưa, thậm chí bị ngâm trong thời gian dài, đã không còn là chuyện hiếm. Tuy nhiên, ít người nhận ra rằng khi nước xâm nhập toàn bộ hệ thống cơ khí và điện tử, chiếc xe gần như bị “tê liệt” hoàn toàn và việc phục hồi trở nên vô cùng tốn kém.
Hư hỏng nghiêm trọng từ động cơ
Động cơ là bộ phận chịu ảnh hưởng đầu tiên và nặng nề nhất khi xe bị ngập sâu. Nếu nước tràn vào buồng đốt qua cổ hút hoặc ống xả, hiện tượng “thủy kích” sẽ xảy ra – piston cố nén nước, khiến thanh truyền, trục khuỷu hoặc piston bị cong gãy. Đây là hư hại nghiêm trọng nhất, thường buộc phải đại tu toàn bộ máy hoặc thay mới.
Khi xe bị ngâm trong thời gian dài, dầu bôi trơn cũng bị nhiễm nước, mất hoàn toàn khả năng bôi trơn, khiến các chi tiết kim loại như bạc đạn, trục cam, xupap nhanh chóng bị rỉ sét. Ngay cả khi động cơ chưa thủy kích, việc khởi động lại trong tình trạng dầu bẩn và có nước cũng đủ để gây hư hại lan rộng.
Hộp số và hệ thống truyền động bị nhiễm nước
Cả hộp số sàn và số tự động đều có lỗ thông hơi (breather) để cân bằng áp suất trong quá trình vận hành. Khi xe bị ngập, nước dễ dàng xâm nhập qua các vị trí này. Đối với hộp số sàn, hậu quả chủ yếu là dầu bị loãng và giảm khả năng bôi trơn; nhưng với hộp số tự động, hậu quả nặng nề hơn nhiều.
Hộp số tự động sử dụng dầu ATF vừa làm chất truyền lực vừa làm mát và điều khiển thủy lực. Khi bị nhiễm nước, dầu ATF mất tính ổn định, tạo bọt và làm kẹt các van điện từ trong cụm điều khiển mechatronic. Biến mô thủy lực cũng có thể hư hỏng do áp suất không đều. Hệ quả là xe sang số giật, trượt số hoặc mất hoàn toàn khả năng truyền động.
Hệ thống điện và điện tử – “nạn nhân” khó cứu nhất
Trong cấu trúc xe hiện đại, hệ thống điện và điện tử đóng vai trò trung tâm, kết nối hàng trăm cảm biến, hộp điều khiển và dây dẫn. Khi ngập nước sâu, các bộ phận này gần như chắc chắn bị ảnh hưởng.
Nước có thể xâm nhập vào hộp ECU, hộp cầu chì, cảm biến túi khí, cảm biến ABS, hệ thống túi khí, dây điện dưới sàn, thậm chí là các cổng kết nối CAN bus. Khi đó, xe có thể xuất hiện hàng loạt lỗi cảnh báo, hoạt động chập chờn hoặc không thể khởi động. Việc sấy khô hoặc vệ sinh bề ngoài hiếm khi giải quyết triệt để, vì nước và hơi ẩm đã ngấm sâu vào các mạch điện tử. Trong nhiều trường hợp, chỉ cần một điểm oxy hóa nhỏ cũng đủ khiến hệ thống mất tín hiệu định kỳ, gây lỗi ngẫu nhiên rất khó khắc phục.
Nội thất và khung gầm xuống cấp nhanh chóng
Nước ngập lâu sẽ khiến nội thất xe nhanh chóng xuống cấp. Thảm, ghế, nỉ trần, vật liệu cách âm và lớp mút dưới sàn xe hút nước, dẫn đến nấm mốc, mùi hôi và hư hỏng nặng. Việc vệ sinh bề mặt chỉ là giải pháp tạm thời, bởi mùi ẩm mốc sẽ tái phát nếu không thay mới toàn bộ vật liệu cách âm.
Khung gầm và hệ thống treo cũng chịu tác động tiêu cực. Nước làm rỉ sét các mối hàn, bu-lông, rotuyn, ổ bi và cao su giảm chấn. Nếu xe ngâm trong nước mặn, tốc độ ăn mòn tăng gấp nhiều lần. Hệ thống phanh cũng bị ảnh hưởng: nước có thể lọt vào dầu phanh, làm giảm áp suất và mất tác dụng phanh.
Hậu quả lâu dài và chi phí phục hồi
Theo các kỹ thuật viên dịch vụ, những xe bị ngập nước nặng trong nhiều giờ hoặc nhiều ngày thường phải đại tu toàn bộ: từ động cơ, hộp số, hệ thống điện tử cho tới nội thất. Chi phí phục hồi có thể lên tới 50–80% giá trị xe, khiến nhiều công ty bảo hiểm buộc phải xếp xe vào diện “mất toàn bộ” (total loss).
Ngay cả khi đã sửa chữa, những chiếc xe từng bị ngập nặng vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro. Các mạch điện có thể tiếp tục oxy hóa theo thời gian, gây lỗi vặt hoặc mất an toàn khi vận hành. Đồng thời, giá trị bán lại của xe bị ngập nặng giảm đáng kể do người mua luôn e ngại rủi ro tiềm ẩn.
Lời khuyến cáo từ chuyên gia
Trong mọi trường hợp, khi phát hiện xe bị ngập, tuyệt đối không khởi động lại để tránh gây thủy kích và lan rộng hư hại. Việc đầu tiên cần làm là ngắt nguồn điện, kéo xe ra khỏi vùng ngập, và liên hệ trung tâm kỹ thuật để kiểm tra hệ thống dầu, điện và hộp số trước khi vận hành.
Anh Quốc